09 maart 2023
België zet een stap richting energie-eiland op de Noordzee
Elia, de beheerder van het hoogspanningsnet in België, heeft waterbouwbedrijven Deme en JanDeNul gecontracteerd om een
energie-eiland te realiseren. Dit kunstmatige eiland, alvast Prinses Elisabeth Eiland gedoopt, moet op 45 kilometer uit de Belgische kust verijzen en het toekomstige 3,5 GW windzonegebied Princes Elisabeth ontsluiten. Het eiland is ook bedoeld om België met Engeland en Denemarken te verbinden. De bouw staat gepland voor 2024 -2026 en wordt met zo’n 100 miljoen euro financieel gesteund door het Europees Herstelfonds.
Verkoop TenneT Duitsland biedt kansen
De Nederlandse Staat is niet bereid om tientallen miljarden euro’s uit te trekken om het eigen kapitaal van TenneT Duitsland te versterken. De regering overweegt daarom te verkopen aan de Duitse Bondsrepubliek. De onwil van Nederland om in TenneT Duitsland te investeren resulteert in zware verwijten aan het adres van de regering.
TenneT kocht dit bedrijf in 2013 voor ongeveer 1 miljard euro, maar aandeelhouder Nederland zou het Duitse bedrijf flink hebben uitgehold door pakweg 1 miljard euro als dividend aan het bedrijf te onttrekken en het bedrijf met hoge schulden op te zadelen. Dringend noodzakelijke netverzwaringen komen daardoor nauwelijks van de grond, luidt het verwijt.
Anderzijds biedt de wens van Nederland om afscheid te nemen van TenneT, Duitsland een kans om de vier hoogspanningsnetbeheerders die in Duitsland actief zijn, te fuseren tot één nationale TSO. Dat hoeft niet noodzakelijkerwijs te gebeuren door alle vier de bedrijven door de Bondsregering te laten kopen. Sterker nog, privaat eigendom heeft juist de voorkeur. Het gaat de Bondsregering vooral om een einde te maken aan de gefragmenteerde verantwoordelijkheden voor de hoogspanningsnetten en trage uitbouw ervan.
De Duitse netten zijn dringend aan modernisering en versterking toe. Duitsland heeft namelijk in het industriële Zuiden tal van kern- en fossiele centrales gesloten, terwijl de netten te zwak zijn om ter vervanging windstroom uit het Noorden aan te voeren. Daar hebben de omliggende landen veel last van, want de stroom vloeit nu onvermijdelijk via de netten van de buurlanden van noord naar zuid.
Dat onwillekeurige transport gaat ten koste van de cross-border capaciteit die aan de markt beschikbaar kan worden gesteld en draagt ook bij aan congestie in de buurlanden. Om in Duitsland de interne tekorten op te heffen, werken netbeheerders Amprion en TransnetBW aan een noord-zuid lijn (Ultranet) van 50Hertz en TenneT aan een zuidoost verbinding (SuedOstLink). Deze projecten stuiten echter op tal van uitdagingen en veel verzet bij burgers en lokale overheden.
Parallele TTF-gasmarkt in Londen operationeel
Eind augustus vorig jaar tikte de TTF kwartaal-vooruit gasprijs bijna 350 EUR/MWh aan. Die extreem hoge gasprijzen van destijds en vooral de opslagen ten opzichte van internationale LNG die voor TTF-gas moest worden betaald, dwongen de politiek tot actie. Na het nodige heen en weer gepraat, stelde de EU een ingewikkeld en voorwaardelijk plafond in voor groothandelsprijzen. De grote energiebeurs ICE-Endex ziet dat als een bedreiging voor de liquiditeit in gashandel en dreigde de handel in TTF-gas buiten de EU onder te brengen. Zover is het tot nu toe niet gekomen maar ICE-Endex is er inmiddels wel op voorbereid.
Het voorwaardelijke prijsplafond is sinds 15 februari van kracht en wordt actief als de gasprijzen tot boven 180 EUR/MWh stijgen én het prijsverschil tussen TTF en LNG minimaal 35 EUR/MWh bedraagt.
Met de TTF-LNG spread momenteel zo goed als nul en TTF prijzen onder 50 EUR/MWh, lijkt het prijsplafond een overbodige maatregel. Maar als die situatie verandert, dan is ICE-Endex daar dus klaar voor. Sinds 20 februari heeft de beurs de mogelijkheid om over te schakelen naar een parallelle TTF-gasmarkt in London. De klanten van ICE hoeven dus niet bang te zijn dat het aanbod aan gas opdroogt omdat aanbieders minder mogen vragen dan zij nodig achten.
Electro-fuel op commerciële schaal
Het Deense Ørsted gaat in Zweden op commerciële schaal koolstof-neutrale brandstof produceren. De fabriek in aanbouw wordt 100% elektrisch en vier elektrolysers met een totale capaciteit van 70 MW vormen het hart van de installatie. Met duurzame elektriciteit produceren die elektrolysers groene waterstof.
Dat waterstof wordt vervolgens gekoppeld met biogene CO2 waardoor methanol ontstaat. De duurzame brandstof wordt ook aangeduid als e-fuel, omdat elektriciteit de energetische basis van de brandstof is.
Het project is FlagshipOne gedoopt en moet 50.000 Mton e-methanol per jaar opleveren. Het Flagship-concept van ontwikkelaar Liquid Wind mikt op eenvoudig reproduceerbare installaties, zodat e-e-methanol geproduceerd kan worden daar waar voldoende duurzame stroom en biogene CO2 beschikbaar is. FlagshipTwo wordt inmiddels ontwikkelt voor een capaciteit van 100.000 Mton e-methanol per jaar.
Marktprijzen
Olieprijzen schommelen tussen hoop en vrees. Gaat de vraag omhoog door het opleven van de Chinese economie of veroorzaakt de hoge inflatie in Europa en Amerika juist vraaguitval? Al met al eindigde de prijs voor brent begin maart ongeveer op hetzelfde niveau als eind januari,rond de 84 USD/bbl. In de tussenliggende periode werd aan de onderzijde een kleine 80 USD/bbl aangetikt en aan de bovenzijde een ruime 86 USD/bbl.
Net als de olieprijzen sloten de prijzen voor steenkool de maand februari op grofweg hetzelfde niveau als aan het begin van de maand. Voor levering kalenderjaar 2024 is dat zo’n 155 USD/ton. Voor leveringen in de komende maanden is dat ongeveer 144 USD/ton. De voorraden zijn ruim en warmer weer is in aantocht. Bovendien zijn de prijzen voor CO2 emissie hoog en voor gas relatief laag. Echter, zodra daar significante verandering in optreedt, kan de vraag naar kolen weer toenemen dus blijven de prijzen schommelen..
Emissierechten stonden de afgelopen periode in de belangstelling, omdat de prijs door de magische grens van 100 EUR/ton brak. Dat was weliswaar kortstondig en op zichzelf ook niet uniek, want dit is eerder voorgekomen. Dat laatste kreeg destijds weinig aandacht omdat het de prijs voor levering van de rechten in jaar N+1 betrof, terwijl het deze keer om de belangrijkere levering dit jaar gaat. Vermoedelijk ging de prijs zo fors omhoog vanwege discussies over het aanscherpen van het Europese klimaatbeleid. Echter, net als overige commodity’s, sloot de emissiemarkt de maand februari af nagenoeg op hetzelfde niveau als aan het begin van de maand: van een ruime 95 EUR/ton begin februari naar een kleine 97 EUR/ton begin maart.
Elektriciteitsprijzen ontwikkelden zich in februari grotendeels parallel aan de TTF-gasprijzen, een geleidelijke maar overtuigende daling. Levering kalenderjaar 2024 bleef met een spread van zo’n 20 EUR/MWh de hele maand februari overtuigend duurder dan levering in de komende maanden. Levering basislast 2024 daalde van een kleine 187 EUR/MWh begin februari, naar een dikke 146 EUR/MWh begin maart.
De prijzen op de gasmarkt dalen al sinds begin dit jaar, maar lijken ook te zoeken naar een kans om weer omhoog te springen. Vooralsnog is Europa de winter goed doorgekomen. Toch blijft de vrees bestaan dat tekorten komende winter terugkeren, bijvoorbeeld als China gecontracteerde LNG zelf nodig heeft en niet langer bereid is om dat vloeibare aardgas tegen goed geld in Europa te laten afleveren. Volgens het Internationale Energieagentschap (IEA) is die kans reëel nu China afscheid heeft genomen van het rigide coronabeleid. De huidige ruime bevoorradingspositie komt ook tot uiting in de prijsstructuur. Leveringen in de komende maanden zijn dik 10% goedkoper dan levering kalenderjaar 2024. Komend van zo’n 60 EUR/MWh begin februari, daalden de prijzen voor de komende maanden naar zo’n 47 EUR/MWh begin maart. Cal 24 daalde van 65 EUR/MWh begin februari, naar zo’n 53 EUR/MWh begin maart.