Nieuwsbrief oktober 2024

07 oktober 2024

Terug naar Informatie & Nieuws

Nieuwsbrief oktober 2024

Import en lagere vraag helpen Britse verduurzaming elektriciteit

In Engeland is de laatste kolencentrale definitief gesloten. Daarmee is een einde is gekomen aan 142 jaar kolengestookte elektriciteitsproductie. Door middel van doelgericht beleid heeft het Verenigd Koninkrijk de elektriciteitsproductie omgevormd van supervervuiler tot kolenvrij. Met de sluiting zet de Britse regering een belangrijke stap in het ambitieuze beleid om de elektriciteitsproductie over enkele jaren helemaal CO2-vrij te maken.

Critici wijzen er echter op dat de sluiting van de laatste kolencentrale ook verhult dat de verduurzaming van de elektriciteitsproductie moeizaam verloopt. Anders dan vaak veronderstelt, is de sluiting namelijk niet alleen mogelijk gemaakt door de toename van productie uit wind en zon, maar ook door een forse toename van import van elektriciteit uit buurlanden. Zo leverde Nederland in 2023 netto 3 TWh aan het Verenigd Koninkrijk. In totaal komt ongeveer 10% van het Britse verbruik uit het buitenland. Tevens heeft de forse afname van de vraag naar stroom een handje geholpen. In 2023 lag die vraag maar liefst 21% lager dan in 2005.

 

Britse regering worstelt met financiering nieuwe kerncentrale

Kernenergie vervult een belangrijke rol in het Britse energiebeleid, want het is CO2-vrij en niet afhankelijk van het weer. Daar staat tegenover dat tot nog toe de bouw van kerncentrales in het Westen gepaard gaat met forse overschrijdingen van kosten en bouwtijd. Zo loopt de bouw van de Britse Hinkley Point C inmiddels jaren achter op de oorspronkelijke planning en zijn de bouwkosten al opgelopen tot 46 miljard GBP. Omdat de bestaande Britse kerncentrales aan het einde van hun levensduur zijn, wordt er naast Hinkley Point C ook gewerkt aan een 3200 MW kerncentrale Sizewell C.

Die wordt geacht beduidend goedkoper uit te vallen, omdat het leergeld betaald voor Hinkley Point C verzilverd kan worden. Investeerders zijn daar echter niet zo zeker van, waardoor het niet erg vlot met afsluiten van definitieve overeenkomsten voor de bouw van Sizewell C. Om het project toch in leven te houden, trekt de Britse regering de beurs. Een subsidie arrangement met een budget van 5,5 miljard GBP moet de periode overbruggen totdat de beoogde investeerders de definitieve investeringsbeslissing nemen, een beslissing die mogelijk nog een kleine twee jaar op zich laat wachten.

 

Microsoft gaat nucleair

Terwijl in Europa enerzijds diverse landen actief werken aan het sluiten van kerncentrales en andere landen geconfronteerd worden met hoge kosten en langdurige bouw van nieuwe centrales, gooit Amerika het over een andere boeg. Meer in het bijzonder, software gigant Microsoft wil de vijf jaar geleden gesloten kerncentrale Three Mile Island Unit 1 reanimeren. De centrale, welbekend van een gedeeltelijke meltdown van Unit 2 in 1979, zou in 2028 weer operationeel kunnen zijn en dan 20 jaar lang exclusief voor Microsoft emissievrije elektriciteit moeten opleveren. Overigens is Three Mile Island niet de eerste reactor die in de VS opnieuw in bedrijf moet worden genomen. De zogeheten Inflation Reduction Act belooft namelijk forse belastingvoordelen voor heropende kerncentrales.

Microsoft is ook niet de enige big tech die probeert lange termijn emissievrije elektriciteit in te kopen. Amazon sloot eerder dit jaar al een nucleaire deal en inmiddels probeert ook Google een deel van de almaar groeiende behoefte aan elektriciteit te betrekken van kerncentrales. Dat streven past in de toezeggingen van big tech om de eigen elektriciteitsvraag voortvarend te verduurzamen.

 

Ruim de helft van de Nederlandse stroom is duurzaam

In de eerste helft van 2024 kwalificeerde 53% van de Nederlandse elektriciteitsproductie als zijnde hernieuwbaar. Vooral de productie uit wind nam met ruim 30% groei, fors toe. De toename van zon viel relatief laag uit, omdat er wel fors meer vermogen is bijgeplaatst, maar het aantal zonne-uren in de eerste helft van 2024 relatief laag was. De groei van duurzaam opgewekte elektriciteit ging voor een belangrijk deel ten koste van kolencentrales, die 40% minder produceerden dan in de eerste helft van 2023. De productie met gascentrales is sinds de tweede helft van 2021 vrij stabiel.

Die centrales leveren flexibiliteit voor binnen- en buitenland, een belangrijke eigenschap die vooral zichtbaar is in het voor- en najaar, wanneer aan het einde van de middag productie uit zon snel afneemt terwijl zakelijk verbruik nog hoog is en huishoudelijke vraag snel toeneemt. Daarentegen heeft Nederland marktaandeel in het leveren van basislast verloren, omdat Franse kerncentrales, na een periode met langdurige uitval, weer in bedrijf zijn genomen en Nederlandse stroom op de Duitse en Belgische markt verdringen.

 

Marktprijzen

Olieprijzen staan in het teken van de oplevende vijandigheden in het Midden-Oosten. In enkele dagen tijd steeg de prijs 8%, maar gezien de raketbeschietingen over en weer, is die stijging alleszins bescheiden te noemen. Er wordt dan ook fors gespeculeerd dat prijzen zomaar met 20 USD/bbl zouden kunnen stijgen en mogelijk zelfs duurder kunnen worden dan 200 USD/bbl. Experts wijzen er daarbij op dat de voortekenen ongunstig zijn: China gaat de economie stimuleren, Opec houdt vast aan beperkingen en Iran, goed voor 4% van de mondiale productie, zou zo maar plots alle exportmogelijkheden kwijt kunnen raken. Die voortekenen staan haaks op de posities die veel handelaren hebben ingenomen, namelijk ‘short gaan’ in de verwachting dat prijzen juist zullen dalen. Op vrijdag 4 oktober lag de prijs voor Brent rond 78 USD/bbl. Het Amerikaanse WTI was zo’n 4 USD/bbl goedkoper dan Brent.

Kolenprijzen vertoonden in september hetzelfde badkuip-patroon als gasprijzen, dat met eveneens een dalende trend begin oktober. Zonder opvallende gebeurtenissen in de kolenmarkt en met lage vraag naar kolen, lijkt het voor de hand te liggen dat kolenprijzen worden bepaald door de gasprijzen. De randen van de badkuip lagen voor levering 2025 op zo’n 130 USD/ton aan het begin van de maand, een dikke 124 aan het einde van de maand, met een daling richting 120 begin oktober. Halverwege de maand september werd een bodem bereikt van een kleine 113 USD/ton.

De prijzen voor emissierechten daalden begin september fors, van een kleine 71 EUR/ton naar een kleine 63 EUR/ton halverwege september. Gedreven door stijgende gasprijzen werden ook emissierechten in de laatste week van september duurder, maar die stijging was van korte duur. Begin oktober daalde de prijs weer tot beneden 63 EUR/ton.

Net als bij kolen en emissierechten werden ontwikkelingen van termijnprijzen op de elektriciteitsmarkt vooral gedreven door de gasprijzen. Jaarcontracten basislast 2025 daalden in de eerste helft van september van 92 EUR/MWh begin september naar 80 EUR/MWh halverwege de maand om vervolgens te stijgen naar een dikke 85 EUR/MWh. Begin oktober daalde de prijzen weer enigszins.

De gasmarkt wordt gedomineerd door goed gevulde opslagen, vraaguitval en ruime aanvoer, dat laatste opmerkelijk genoeg onder andere vanuit Rusland.  Eind september werd het optimisme en bijbehorende prijsdalingen, echter doorbroken door toename van geweld in het Midden-Oosten. Een forse prijsstijging, voor levering 2025 van een kleine 35 EUR/MWh naar een dikke 38 EUR/MWh, was het gevolg.

 

opens in new window