Verhoging energiebelasting op gas, proefballon of feit?

In de media is veel te doen over verhoging van de energiebelasting op gas en verlaging van die belasting op elektriciteit. Veel berichten zijn helaas weinig genuanceerd. De basis voor de berichten is een uitgelekt advies van de onderhandelaars aan de ‘tafel gebouwde omgeving’ van het toekomstige klimaatakkoord. Nog specifieker, het betreft een onderdeel uit een concept-advies, want het betreft werk in uitvoering. Het volledige advies wordt waarschijnlijk op 10 juli gepresenteerd. Of de regering het advies over zal nemen, valt nog te bezien. De opdracht van de klimaattafels is immers om afspraken te maken die door de deelnemende partijen kunnen worden uitgevoerd. De afspraak, waarover de berichten gaan, die alleen door de regering kan worden uitgevoerd en huishoudens en kleine bedrijven raakt, partijen die niet aan de besprekingen deelnemen, voldoet daar niet aan.

Daarnaast is de aankondiging minder spectaculair dan wordt gebracht. De verschuiving van belastingen van elektriciteit naar gas is namelijk al enkele jaren gaande en zal ook zonder klimaattafels doorgaan. Dat vooral omdat de belasting op de eerste 10 MWh elektriciteit sinds 2009 absurd hoog is. Die extreem hoge belasting was bedoeld om energiebesparing te stimuleren. Echter, energiebesparing door middel van toepassing van warmtepompen wordt er juist door afgeremd. Dat werd al snel door de regering erkend, maar uit vrees voor de effecten op de koopkracht werd correctie van de scheve verhouding op de lange baan geschoven. Diederik Samsom’s klimaattafel stelt dus voor om het huidige beleid van geleidelijke aanpassingen de komende 12 jaar voort te zetten.

Of de regering het advies zal overnemen valt nog te bezien. De hoge belasting op elektriciteit is een belangrijke drijfveer voor de aanschaf van zonnepanelen door huishoudens en kleine bedrijven. Dat teniet doen is het kind met het badwater weggooien. Bovendien zit er een onevenwichtigheid in de omvang van de belastingstaffels. De belasting op elektriciteit is vooral hoog voor de eerste 10 MWh per jaar, terwijl de belasting op gas hoog is voor de eerste 175.000 m3/jaar, oftewel 1700 MWh/jr. Dat betekent dat de plannen van Samsom c.s. vooral het midden- en kleinbedrijf hard kunnen raken. Te hard als de belasting wordt uitgedrukt in euro’s per ton CO₂. Diederik Samsom’s klimaattafel zou dan streven naar ongeveer 400 EUR/ton CO₂ . Ter vergelijk, in het regeerakkoord is afgesproken dat voor elektriciteitsproductie in 2030 een bodemprijs geldt van 43 EUR/ton CO₂. Deze onevenwichtigheid duidt er op dat naar alle waarschijnlijkheid de beslissing nog niet zomaar genomen is en heel anders uit kan vallen.