Aan het stikstofarrest van mei 2019 gingen vragen aan het Europese Hof van Justitie vooraf. Het onwettig verklaren van de zogenaamde PAS-regeling veroorzaakt inmiddels ook in Vlaanderen grote problemen met milieuvergunningen. Net als in Nederland stond Vlaanderen stikstofemissie toe op basis van de verwachting dat ergens in de toekomst vermindering van de uitstoot zou worden gerealiseerd. Nu dat niet meer kan, komt het Belgische energiebeleid in de knel. Inmiddels heeft Vlaanderen er een nieuw probleem bij dat misschien wel een voorbode is van vergelijkbare problemen in Nederland: een vernietigde vergunning voor de winning van grondwater. Net als bij stikstof kan het zijn dat in het verleden afgegeven vergunningen onwettig zijn, omdat de toestemming voor waterwinning onvoldoende wetenschappelijk is onderbouwd. Daardoor staat het niet vast dat die winning kan zonder de natuur of gebouwen in gevaar te brengen.
Het Vlaamse waterarrest vertoont grote gelijkenissen met het stikstofdossier en ook in Nederland nemen de problemen met lage grondwaterstanden toe. De zomer moet nog beginnen en nu al hebben we te maken met een neerslagtekort vanwege de droge maand maart. Dit is problematisch voor de natuur en heeft ook consequenties voor de landbouw, maar ook voor de energiesector kunnen de gevolgen aanzienlijk zijn.
In Noord-Holland dreigt zelfs de drinkwatervoorziening in gevaar te komen vanwege het hoge koelwaterverbruik door datacenters. Overigens, in tegenstelling tot datacenters gebruiken elektriciteitscentrales oppervlaktewater voor koeling. Als het Vlaamse ‘waterarrest’ in Nederland opvolging krijgt, dan zijn de effecten voor de energiesector dus vooral indirect omdat energieverbruik door zo’n arrest in de knel kan komen.
Het Deense energiebedrijf Orsted haalde eind maart de krantenkoppen met plannen om in Zeeland een mega waterstoffabriek te bouwen. Orsted heeft voor de kust van Vlissingen al een groot windpark op zee en wil dat graag verder uitbreiden. Met die nieuwe windturbines moet een waterstoffabriek van maar liefst 1 Gigawatt worden gevoed. Die waterstof moet op zijn beurt de Zeeuwse grootindustrie helpen te verduurzamen. Orsted is niet het enige bedrijf dat grootse plannen heeft met waterstof. In Duitsland moet waterstof een nieuwe toekomst bieden aan kolencentrales die op het punt staan gesloten te worden Een van die te sluiten kolencentrales is Uniper’s 757 MW Wilhelmshaven.
Uniper wil van de gelegenheid gebruik maken om locatie en aanwezige infrastructuur geschikt te maken voor grootschalige import van groene waterstof, onder andere ten behoeve van de productie van CO2-vrij ijzer. Dichter bij huis ziet de maakindustrie ook grote kansen in waterstof. Voor de productie van groene waterstof zijn elektrolysers nodig en de bedrijven VDL en Demcon willen die gaan bouwen. Opvallend daarbij is dat deze bedrijven niet mee gaan in de trend van groot en grootser. Dus geen elektrolysers van 100 tot 1000 MW, maar bescheiden beginnen met een elektrolyser van 1 MW die in een container past.
Waar waterstof meestal positief in de belangstelling staat, zijn de meningen veel meer verdeeld over de andere aandachtstrekker in de energiesector: kernenergie. Voor een groeiende groep is kernenergie potentieel een belangrijke techniek om de opwarming van de aarde te beperken. De elektriciteitsproductie is zo goed als CO2-vrij en daarnaast stuurbaar en betrouwbaar. Anderen vinden kernenergie gevaarlijk, vrezen het afval en zien de pleidooien voor kernenergie als afleiding van de taak om te zorgen voor meer wind- en zonne-energie.
Dat probleem speelt niet alleen in Nederland, maar ook op Europees niveau. Het huidige nationale energiebeleid wordt sterk beïnvloed door de EU voorschriften voor duurzame energie. De controversiële biomassa wordt daardoor aangemoedigd, energiebesparing nogal verwaarloosd en kernenergie veronachtzaamd. Dat laatste zou binnenkort wel eens ingrijpend kunnen veranderen.
De EU studeert op het vraagstuk of kernenergie wel of niet kan worden aangemerkt als een duurzame vorm van energieopwekking. Zoals het er nu uitziet,, komen de door de EU ingeschakelde experts tot een voor kernenergie gunstige conclusie. Kernenergie zou als een groene investering moeten worden beschouwd, luidt die uitgelekte conclusie. Echter, voordat groene investeerders zich met gerust hart op dez 0e vorm van energieopwekking kunnen storten, moeten nog diverse commissies zich over de conclusies buigen.
Opec en Rusland hebben beging april gezamenlijk besloten om vanaf mei de olieproductie geleidelijk aan op te voeren. De huidige beperking van 8 miljoen barrels per dag wordt in de loop van drie maanden teruggebracht tot een beperking van 6 miljoen barrels/dag. Omdat tevens wordt verwacht dat de vraag naar olie deze zomer weer aan zal trekken, stegen de olieprijzen pakweg 2% (Brent) tot 4% (WTI) na publicatie van de overeenstemming. Brent tikte net de 65 USD/bbl niet aan, terwijl WTI begin april tegen 61,50 USD/bbl opleverde. Dat is wel lager dan de hoogtepunten in de eerste helft van de maand maart toen de prijs voor Brent tegen de 70 USD/bbl bedroeg. Al met al sloten de olieprijzen de maand maart af nagenoeg op het zelfde niveau als aan het begin van de maand.
Steenkool werd duurder gedurende de maand maart. Vooral leveringen op de kortere termijn stegen aanmerkelijk in prijs, mede vanwege de blokkade van het Suezkanaal, maar vooral door productieproblemen in Australië. Ook de aantrekkende economie met gestegen vraag naar energie, vooral in Azië, deed een duit in het zakje. Levering 2022 steeg van een dikke 69 USD/ton begin maart naar ruim 72 USD/ton begin april.
Halverwege maart leek de emissieprijs definitief boven de 40 EUR/ton uit te stijgen. De aantrekkende economie, die ook op de financiële markten tot records leidt, en de hervorming van ETS die er aan zit te komen, plaatsten emissierechten in de tweede helft van de maand maart stevig boven de 40 EUR/ton. Regelmatig werd 43 EUR/ton aangetikt en de maand werd afgesloten op 42,50 EUR/ton.
De opvallendste ontwikkelingen op de elektriciteitsmarkt waren de negatieve uurprijzen op EPEX Spot. Harde wind en/of veel zon in combinatie met een laag verbruik tijdens de nacht of in het weekend, duwden de day ahead uurprijzen verschillende malen tot min 50 EUR/MWh. Omdat buiten die periodes de prijzen juist vrij hoog waren, zijn de daggemiddelde EPEX prijzen een stuk gematigder. Wel valt te verwachten dat ernst en aantal malen van optreden van extreem lage/negatieve prijzen zal toenemen. Terwijl de lente nog maar net is begonnen, rapporteert energieopwek.nl nu al regelmatig nieuwe records wind- en zonne-energie. Op de termijnprijzen heeft deze ontwikkeling tot nu toe slechts beperkt effect. In de loop van maart zijn de prijzen voor levering basislast 2022 gestegen in lijn met de stijging van overige energieprijzen en vooral de emissierechten. Waar de prijs voor basislast 2022 begin maart nog op 50 EUR/MWh lag, moest begin april ruim 54 EUR/MWh worden betaald.
Net als bij kolen en elektriciteit, stegen de prijzen voor gas in de eerste helft van maart. Bij de jaarcontracten was die stijging relatief bescheiden, maar de prijzen voor leveringen op de korte termijn stegen aanmerkelijk, van zo’n 16 EUR/MWh naar ruim 19 EUR/MWh. Dat mede door de blokkade van het Suezkanaal waardoor ook LNG transport vertraging heeft opgelopen.
Bron: Ice-Endex
Nieuwsbrief april 2023
Nieuwsbrief februari 2023
Nieuwsbrief januari 2023
