Miljardenclaim vanwege sluiten kolencentrales

Ongeveer 30 jaar geleden was het ‘IJzeren Gordijn’ net gevallen en de Sovjet-Unie was aan het verbrokkelen. Daardoor kwam ook de toevoer van aardgas vanuit het Oostblok naar het Westen in gevaar. Om dat te voorkomen stelde de Nederlandse minister-president in die tijd, Ruud Lubbers, voor om een verdrag op te stellen gericht op ‘wederzijds voordeel’. Het Westen zou kennis en technologie leveren aan het Oosten in ruil voor energie. Daarbij moesten de rechten van Westerse investeerders uiteraard goed worden beschermd. Het pleidooi leidde uiteindelijk tot het Energiehandvestverdrag waar tegenwoordig maar liefst 53 landen en organisaties lid van zijn. Het handvest is daarmee het belangrijkste verdrag dat investeerders bescherming biedt tegen ingrijpen door overheden. Het verdrag is namelijk niet slechts een stuk papier, maar voorziet ook in bindende geschilbeslechting.

Zo te zien keert de erfenis van Lubbers zich nu tegen de Nederlandse overheid. Die wil immers uiterlijk eind 2029 kolencentrales sluiten die tegen die tijd slechts 15 jaar in bedrijf zijn terwijl ze gemakkelijk 40 jaar meekunnen. Zo’n actie, ingrijpen door overheden ten koste van investeerders, is precies wat het verdrag moet voorkomen. Daarom claimt Uniper naar verluidt op grond van het Energiehandvestverdrag, een schadevergoeding van 1 miljard euro voor het moeten sluiten van de nieuwe kolencentrale Maasvlakte 3. Als het inderdaad tot een rechtszaak komt, dan is die in veel opzichten bijzonder. Zo is Uniper voor het grootste deel in handen is van het Finse staatsbedrijf Fortum waardoor de Finse staat bijna 51% eigenaar is van de Uniper. De Finse overheid is echter verklaard tegenstander van kolencentrales, een positie die lastig te verenigen is met het eisen van een miljard euro vergoeding voor het sluiten van een kolencentrale.