Handel in emissierechten begint te bijten

Sinds dertien jaar moeten grote verbruikers van fossiele brandstof deelnemen aan een systeem voor handel in emissierechten. Voor alle deelnemers tezamen stelt de EU een plafond voor de totale uitstoot van broeikasgassen vast en geeft (via de 31 deelnemende landen) tot dat plafond emissierechten uit. Door het plafond geleidelijk te laten dalen, worden de deelnemers gedwongen hun gezamenlijke uitstoot te laten dalen. Bovendien zorgt de verhandelbaarheid van de emissierechten ervoor dat vooral die deelnemers die weinig verdienen aan het verbranden van fossiele brandstoffen, er het eerste mee stoppen. In theorie wordt dus het reductiedoel gehaald op een kostenefficiënte wijze. De praktijk is helaas weerbarstiger. Door de economische crisis was de behoefte aan emissierechten lager dan het vastgestelde plafond, met zeer lage marktprijzen voor emissierechten als gevolg.  Dat effect werd nog eens versterkt door de vele subsidies voor opwekking van duurzame energie waardoor kolen- en gascentrales minder emissierechten nodig hebben. Achteraf gezien was het plafond dus eigenlijk te hoog vastgesteld, maar in de publieke opinie moest vooral de prijs voor de emissierechten het ontgelden: “de prijs is te laag dus het systeem werkt niet”.

Na jaren praten zijn de deelnemende landen het eens geworden over acties om het plafond te verlagen. Onder andere worden dit jaar al minder rechten in de markt gezet en begin volgend jaar wordt begonnen met het uit de markt nemen van overschotten aan emissierechten. De marktprijzen voor emissierechten zijn daardoor fors gestegen en liggen inmiddels boven 18 euro per ton CO₂ en verwacht wordt dat het einde aan die stijging nog niet in zicht is. De Nederlandse regering werkt ondertussen aan een wet om elektriciteitscentrales vanaf 2020 minimaal 18 euro/ton CO₂ te laten betalen, jaarlijks oplopend naar 43 euro/ton CO₂ in 2030. Echter, gelet op de huidige marktontwikkelingen gaat het systeem van handel in emissierechten meer bijten dan dat de coalitiepartijen zich bij het opstellen van het Regeerakkoord konden bevroeden. De komende jaren kan de marktprijs doorstijgen naar 35 tot 40 euro/ton, prijsniveaus die vooral (bruin)kolencentrales pijn zullen doen.